Định vị trí 3 bộ bên phải và bên trái

Từ chỗ trấy tay (Ngư tế) đến chỗ lồi xương quay dài một tấc nên gọi là thốn khẩu.

Từ chỗ thốn khẩu đến huyệt Xích trạch dài một thước cho nên gọi là xích.

Ở sau bộ thốn, trước bộ xích là quan.

Dương đi ra, âm đi vào lấy bộ quan làm ranh giới. Dương đưa ra 3 phân, âm chuyển vào 3 phân cho nên gọi là tam âm, tam dương.

Dương mạch sinh ra ở xích, động ở thốn. Âm mạch sinh ra ở thốn, động ở xích. (Bộ thốn chủ từ thượng tiêu lên đầu, quan chủ về trung tiêu, xích chủ về hạ tiêu đến chân).

Mạch tay trái


1) Bộ Thốn thuộc hỏa, đại biểu cho tâm và tiểu trường. Đây là chỗ thể hiện của mạch tâm và tiểu trường, là quân hỏa liên tiếp với hỏa ở bộ xích bên phải.

2) Bộ Quan thuộc mộc, đại biểu cho đởm và can. Đây là chỗ thể hiện của mạch can và đởm, là phong mộc, nó sinh ra hỏa của bộ thốn tay trái.

3) Bộ xích thuộc thủy, đại biểu cho thận và bàng quang. Chỗ này là nơi thể hiện của mạch thận và bàng quang, thuộc vào hàn thủy, nó sinh ra mộc của bộ quan tay trái.

Mạch tay phải


1) Bộ thốn thuộc kim, đại biểu cho phế đại tràng. Bộ này là chỗ thể hiện của mạch phế và đại tràng, thuộc táo kim, nó sinh ra thủy ở bộ xích tay trái.

2) Bộ quan thuộc thổ, đại biểu cho tỳ, vị. Bộ này là chỗ xuất hiện của mạch tỳ và vị thuộc thấp thổ, nó sinh ra kim ở bộ thốn tay phải.

3) Bộ xích thuộc hỏa, đại biểu cho mệnh môn, tam tiêu. Chỗ này là chỗ thể hiện của mạch mệnh môn, tam tiêu. Nó là tướng hỏa, sinh ra thổ ở bộ quan tay phải.

****

Nhận xét thấy 2 quả thận thuộc thủy nhưng có chia ra âm dương. Mệnh môn thuộc hỏa ở giữa hai hào âm. Trong mạch kinh đem mạch thận xếp vào hai bộ xích. Nhưng cần phải nói rõ rằng bộ xích bên trái chủ chân âm, bên phải chủ chân dương mà mệnh môn là căn bản của dương khí, nó cùng với tam tiêu tướng hỏa đều ở vào bộ xích bên hữu thì mới đúng.

Nội kinh nói: bên cạnh đốt xương sống thứ 7, ở giữa có một tiểu tâm  là mệnh môn tướng hỏa, bộ phận dưới thì chủ ở dưới như vậy chẳng phải là mệnh môn ở bộ xích bên hữu hay sao.

Thử xét xem khi bộ xích bên tả hiện mạch hồng thì tất nhiên chân âm bị suy thiếu, mạch xích bên hữu yếu thì dương khí bị hao tổn, thế thì chẳng đủ chứng minh đó là do tướng hỏa suy hay sao?

Nhưng phải nói là mệnh môn tướng hỏa gá địa vị ở bộ xích bên hữu thì được. Nếu bảo thận bên hữu là mệnh môn, thì còn cái quả tâm nhỏ ở giữa kia lại là vật gì?

Nếu lấy mệnh môn là ở giữa và không đem gá địa vị của nó vào với tướng hỏa thì lấy gì để sinh thổ, sinh kim. Một điểm dương nằm giữa hai điểm âm là chỉ vào mệnh môn mà nói; một điểm thủy xen kẽ vào hai điểm hỏa là chỉ vào hai thứ quân hỏa, tướng hỏa mà nói.

Một lần thở ra mạch đi ba tấc, một lần hít vào mạch đi ba tấc; Một hơi thở ra hít vào mạch đi sáu tấc, trong một ngày đêm có 13.500 hơi thở thì mạch đi 50 độ khắp thân thể và hết 100 khắc. Vinh và vệ lưu hành ở phần dương 25 độ, ở phần âm 25 độ là một vòng, cho nên hết 50 độ lại tụ hội ở chỗ Thủ thái âm, tức là ở thốn khẩu, là chỗ đầu chót và cuối cùng của ngũ tạng, lục phủ. Vậy nên xem mạch căn cứ ở thốn khẩu.