Mạch nam, phụ, lão, ấu, người gầy kẻ béo

Mạch người già cần hoãn, nhược, vượng quá là có bệnh. Nếu mạch vượng mà không vội vàng là hiện tượng sống lâu. Nếu mạch chạy vội vàng chỉ nổi ở ngoài biểu, còn ấn sâu vào không thấy gì là sắp chết.

Phép xem mạch phải nên tùy theo người gầy người béo. Người béo thì mạch trầm tế; người gầy thì mạch phù trường; trẻ em thì mạch nhanh, người già thì nhu, tùy theo từng vóc người thấp nhỏ mạch đoản, người cao lớn mạch trường, không nên cho là mạch bệnh.


Mạch nam giới ở trên bộ quan mạnh; Mạch nữ giới ở bộ xích hay phù hồng; Mạch theo từng mùa, xuân huyền, hạ hồng thu mao, đông thạch. Mạch những tháng cuối mùa thì hòa bình là vị khí thịnh vượng, (Bốn mùa đều cần phải có vị khí làm căn bản).


Cứ xem bốn mạch Phù, Trầm, Trì, Sác cũng bao quát được các bệnh, không cần phải phân biệt nhiều tên mạch quá. Mạch Phù mà sờ thấy tan tác; mạch Trầm mà ấn vào không tìm thấy đâu, mạch Trì mà một hơi thở mới động một lần; mạch Sác mà động liền liền không thể đếm kịp đều là chứng chết cả. (Người trẻ khỏe mạch phải đầy chắc, nếu quá yếu là bệnh).