Mạnh Thường
Quân là một nhà
nghĩa hiệp nước Tề, muốn sang
nước Tần để du thuyết. Có
hàng nghìn người can ngăn mà
không được. Sau Tô Tần đến can, Mạnh Thường Quân bảo rằng:
“Việc
người thì ta đây không
còn sót gì nữa, chỉ có việc quỷ
thần là ta chưa được rõ mà thôi. ”
Tô Tần
nói: Ấy chính tôi lại đây không
phải là để nói việc người, tôi
cốt định đem việc quỷ thần nói để ông nghe.
Mạnh
Thường Quân nói: Ừ nói để ta nghe.
Tô
Tần nói:
Vừa rồi tôi lại đây,
đi ngang qua
con sông, tôi thấy
một pho tượng đất
nói chuyện với một pho
tượng gỗ. Tượng gỗ bảo
tượng đất: Ngươi là đất nặn thành
hình, đến mùa
mưa, nước sông lên ngập lụt thì ngươi bở tan ra mất. Tượng đất nói: Ta có tan ra nữa, ta vốn
là đất, thì đất lại hoàn
đất mà thôi. Chớ như
ngươi là gỗ tạc thành
hình, nước tràn lên
thì chưa biết
ngươi trôi giạt vào
đâu mà rồi ra
thế nào…Nay nước Tần là nước hiểm trở, vua Tần là
vua bạo
ngược, nếu ông vào đấy thì chửa
biết có ra thoát được không.
Mạnh
Thường Quân nghe nói , bèn thôi
không sang nước Tần nữa.
GIẢI
NGHĨA
Mạnh Thường
Quân: con vua nước Tề thời
Chiến Quốc, họ Điền
tên Văn làm Tướng Quốc nước Tề có tiếng là người hào hiệp, trong
nhà lúc nào cũng tiếp đãi đến vài nghìn người khách.
Nghĩa
hiệp: người thẳng tính, thích điều phải, hay
giúp người hèn yếu, chống
lại kẻ cường quyền.
Tần:
tên nước thời Xuân
Thu (tức là tỉnh
Thiểm Tây bây giờ) đến
đời Thủy Hoàng, nước Tần chiếm
được cả sáu nước mà nhất thống
thiên hạ.
Du thuyết:
nhà ngôn luận giỏi thời Chiến Quốc
thường dùng lời biện bác mà làm cho người ta xiêu lòng
phải nghe.
Tô Tần:
người thời Chiến Quốc, là một
nhà du thuyết
giỏi, có công đi liên hợp được sáu
nước để chống
lại nước Tần. Mạnh Thường
Quân
thấy Tô
Tần đến, đột ngột đem
chuyện quỷ thần hỏi, cố ý làm cho
khó khăn Tôn Tần không nói ra làm sao được nữa. Không
ngờ Tô Tần ứng biến lanh, lấy ngay chuyện quỷ thần làm thí dụ mà nói đến mình.